Jakie badania kontrolne po resekcji gruczolakoraka wykryją wznowę?
Coraz więcej osób pyta, jak zmniejszyć ryzyko nawrotu po operacji raka płuca. Dotyczy to zwłaszcza gruczolakoraka, który bywa wykrywany coraz częściej u niepalących. Pojawiło się leczenie celowane, które działa już na bardzo wczesnym etapie choroby.
W tym tekście wyjaśniam, komu po resekcji może pomóc osimertinib, jak długo go stosować, jak monitorować terapię i jak radzić sobie z działaniami niepożądanymi.
Czy osimertinib zmniejsza nawroty gruczolakoraka płuca po resekcji?
Tak. U chorych z aktywującą mutacją EGFR adjuwantowy osimertinib istotnie obniża ryzyko nawrotu i wydłuża przeżycie po radykalnej resekcji.
Lek działa na komórki nowotworu zależnego od szlaku EGFR. Po usunięciu guza mikroogniska choroby mogą pozostać w organizmie. Osimertinib blokuje ich wzrost. W badaniach wykazano mniej nawrotów zarówno w klatce piersiowej, jak i w mózgu. Potwierdzono też wydłużenie przeżycia całkowitego. To przełożyło się na rekomendacje dla wybranych chorych po operacji gruczolakoraka płuca.
Jakie dowody kliniczne potwierdzają skuteczność osimertinibu?
Najmocniejszym dowodem jest badanie ADAURA, które wykazało korzyść w przeżyciu wolnym od nawrotu i przeżyciu całkowitym u chorych w stopniu IB–IIIA.
W ADAURA oceniano chorych po resekcji z mutacją del19 lub L858R w EGFR. Osimertinib 80 mg raz na dobę stosowano do 3 lat. Można go było wdrożyć po standardowej chemioterapii uzupełniającej lub zamiast niej u wybranych chorych we wczesnym stadium. Wyniki pokazały wyraźne zmniejszenie ryzyka nawrotu, także w ośrodkowym układzie nerwowym, oraz istotną poprawę przeżycia całkowitego. Korzyść była widoczna niezależnie od wcześniejszej chemioterapii.
Kto po resekcji płuca jest kandydatem do terapii adjuwantowej?
Najczęściej kwalifikują się chorzy po R0 resekcji gruczolakoraka płuca w stopniu IB–IIIA z mutacją del19 lub L858R w EGFR.
Zwykle rozważa się chemioterapię opartą na platynie u stopni II–IIIA, a następnie włącza osimertinib. W stopniu IB decyzja jest indywidualna i zależy od ryzyka nawrotu. Ważna jest dobra wydolność ogólna, brak przeciwwskazań sercowo‑płucnych oraz zgoda pacjenta na wielomiesięczne leczenie i monitorowanie. Kwalifikację ustala zespół wielodyscyplinarny.
Jakie znaczenie mają mutacje EGFR dla wyboru leczenia?
Kluczowe. Skuteczność dotyczy głównie klasycznych mutacji EGFR, dlatego konieczne jest badanie molekularne guza.
Najlepiej potwierdzić delecję w eksonie 19 lub mutację L858R w eksonie 21. Wstawki w eksonie 20 oraz rzadkie warianty nie mają takiego poparcia w danych adjuwantowych. Do oznaczenia mutacji używa się materiału z guza, a czasem osocza. Poziom białka PD‑L1 nie decyduje tu o leczeniu. Rzetelna diagnostyka molekularna to warunek bezpiecznego i skutecznego wyboru terapii.
Ile powinna trwać adjuwantowa terapia osimertinibem?
Standard to 3 lata codziennego leczenia lub do nawrotu albo nietolerancji.
Taki czas wynika z protokołu ADAURA i wytycznych. Przedwczesne odstawienie może zmniejszyć ochronę przed nawrotem. Kluczowa jest regularność. W razie działań niepożądanych można rozważyć przerwy lub redukcję dawki według zaleceń prowadzącego lekarza.
Jak monitorować pacjenta i wykrywać wczesne nawroty?
Potrzebne są regularne wizyty kontrolne, badania obrazowe oraz ocena bezpieczeństwa terapii.
Zwykle zaleca się:
wywiad i badanie przedmiotowe co 3–6 miesięcy przez 2 lata, potem rzadziej
tomografię komputerową klatki piersiowej co 6–12 miesięcy przez 2 lata, potem co rok
rezonans mózgu w razie objawów neurologicznych lub według oceny ryzyka
EKG na początku i w trakcie leczenia, zwłaszcza przy dolegliwościach kardiologicznych
badania laboratoryjne, w tym próby wątrobowe i morfologię
czujność na objawy śródmiąższowego zapalenia płuc, takie jak nowa duszność czy kaszel
Jakie są typowe działania niepożądane i jak je leczyć?
Najczęstsze to biegunka, wysypka skórna, suchość skóry, zapalenie jamy ustnej i okołopaznokciowe, rzadziej śródmiąższowe zapalenie płuc, wydłużenie QT oraz kardiomiopatia.
Najważniejsze zalecenia:
biegunka: nawodnienie, loperamid, w razie nasilenia przerwa w leczeniu i modyfikacja dawki
zmiany skórne: emolienty, kremy z małym stężeniem steroidu, antybiotyk doustny przy umiarkowanych zmianach, fotoprotekcja
niewydolność serca: przerwanie leczenia i ocena kardiologiczna
W wielu sytuacjach wystarcza krótkotrwała przerwa lub redukcja dawki zgodnie z zaleceniami lekarza.
Na co zwrócić uwagę przed decyzją o leczeniu adjuwantowym?
Potwierdzenie mutacji EGFR, pełny staging i bezpieczeństwo terapii to podstawa.
Przed wdrożeniem leczenia warto uwzględnić:
wynik badania histopatologicznego, marginesy R0 i status węzłów chłonnych
plan chemioterapii uzupełniającej dla stopni II–IIIA oraz kolejność leczenia
przeciwwskazania płucne i sercowe, w tym ryzyko zaburzeń rytmu
interakcje lekowe, zwłaszcza z silnymi induktorami lub inhibitorami CYP3A
kwestie płodności i antykoncepcję w trakcie terapii
gotowość do regularnych kontroli i potencjalnej modyfikacji dawki
alternatywy terapeutyczne. U chorych z mutacją EGFR immunoterapia adjuwantowa nie jest standardem
Adjuwantowy osimertinib po resekcji gruczolakoraka płuca z mutacją EGFR realnie zmniejsza ryzyko nawrotu i wydłuża życie, pod warunkiem właściwej kwalifikacji i czujnego monitorowania.
Umów rozmowę z onkologiem, aby ocenić wskazania do adjuwantowego leczenia osimertinibem po resekcji gruczolakoraka płuca z mutacją EGFR.
